Map Lleoliad
Cyflwyniad
Grŵp bach o ynysoedd afreolaidd eu siâp yw'r Moelrhoniaid, tua 3km oddi ar arfordir gogledd orllewin Ynys Môn. Mae'r grŵp o ynysoedd yn cynnwys ynys ganolog wedi'i hamgylchynu gan sawl ynys lai gan gynnwys Ynys Berchen i'r gogledd ddwyrain ac Ynys Arw i'r de orllewin. Maent yn adnabyddus am y goleudy hanesyddol a phwysig sydd wedi bod yn olau pwysig i longau'n mynd a dod o Lerpwl ers ei sefydlu yn 1717. Mae'r ynysoedd a'u treftadaeth yn cael eu bygwth bellach gan y peryglon a achosir gan y cynnydd yn lefel y môr ac erydiad gan fywyd gwyllt.

Hanes
Credir bod yr enw ‘Skerries’ yn Saesneg am y Moelrhoniaid wedi deillio o'r gair Saesneg 'skerry' (craig) ond gall hefyd fod â'i darddiad yn y gair Llychlynnaidd 'sker' sy'n golygu 'darn o graig, rîff' sy'n amlygu'r rôl y gallai'r ynysoedd fod wedi'i chwarae fel tirnod i forwyr Llychlynnaidd ar eu siwrneiau rhwng canolfannau Llychlynnaidd arfordirol fel Ynys Manaw, Dulyn, Caer a Phenrhyn Chilgwri.
The islands are first mentioned in 1535 as being owned by the Abbey of Conwy prior to its dissolution the same year. While under the ownership of the abbey it is said that the bishops of Conwy used to use the island as a fishing retreat. Whilst the island lacks archaeological remains from this period an early map created by William Williams in 1734 provides some placename evidence which may reflect how the islands were used and perceived during the late medieval period. Three areas of the Skerries appear to have been assigned names that refer to various ‘resting places’ which may have provenance in the time of the bishops. The southern bulge of the central island was named ‘Gorffwyffa-bach’ which translates roughly as ‘small resting place’ and the central islands which host the lighthouse and the buoy keeper’s cottage ‘Pen Gorffwyffa-fawr’ which translates as ‘top’ or ‘end of the big resting place’. The northern part of the Skerries was transcribed as ‘Gorfedd Ilawelin’, which possibly means ‘the resting place of… (an unknown individual)’. The following two centuries saw the islands change hands several times before it was eventually leased in 1713 for the construction of a lighthouse which was completed in 1717. The lighthouse itself has a long and interesting history where it was rebuilt and remodelled several times as it moved between different owners before being purchased by Trinity House for the stunning sum of £444,984.11. The lighthouse continues to serve as an important warning to vessels navigating the treacherous coast of northern Anglesey.

Pam rydym yn gweithio yma?
Y prif fygythiadau i'r ynysoedd yw lefel y môr yn codi ac erydu'r priddoedd a achosir gan fywyd gwyllt a bod yn agored i dywydd eithafol. Mae ymchwil hanesyddol ac archaeolegol cyfyngedig wedi'i gynnal gyda chofnodion archaeolegol cyfyngedig yn cael eu cadw ar gyfer yr ynysoedd. Mae CHERISH wedi defnyddio ffotograffiaeth o'r awyr a LiDAR i asesu a chofnodi archaeoleg yr ynys sydd dan fygythiad drwy fapio nodweddion o ffynonellau o'r awyr a darparu cofnodion archaeolegol llawn ar gyfer eu cadw gyda'r Cofnod Henebion Cenedlaethol. Roedd casglu data 3D LiDAR yn rhoi sylw hefyd i ddiffyg data 3D manylder uchel ar gyfer yr ynysoedd. Y tu hwnt i'r prosiect defnyddir y data hyn i fodelu effeithiau cynnydd yn lefel y môr yn y dyfodol ar yr ynysoedd a'u treftadaeth strwythurol a’r cynefin pwysig i adar môr.
