Cylchlythyr

Map Lleoliad

Cyflwyniad

Mae ardal prosiect 8 yn cynnwys dau safle cynhanesyddol arfordirol diddorol a dirgel Castell Bach ac Ynys Aberteifi. Mae'r ddau wedi'u lleoli ar hyd arfordir hardd de Ceredigion ac maent yn cynrychioli rhai o'r olion archaeolegol cynhanesyddol gorau yn y rhanbarth. Er eu bod yn amlwg yn arwyddocaol i stori'r cyfnod cynhanesyddol yn y rhan hon o Gymru, ychydig iawn rydym yn ei wybod amdanynt oherwydd bod diffyg ymchwil o ddifrif wedi bod iddynt.

Castell Bach

Llun o’r awyr yn dangos Castell Bach
Llun o’r awyr yn dangos Castell Bach

Mae safle Castell Bach ar ddarn diarffordd a chudd o'r arfordir tua 3km i'r de orllewin o Geinewydd, Ceredigion. Mae'r gaer arfordirol wedi'i lleoli o fewn 'powlen arfordirol' fel amffitheatr ac mae yn y canol ar ynys fechan, tebyg i byramid bron. Mae ei hamddiffynfeydd yn cynnwys cylched o ddau glawdd a ffos consentrig sy'n amgáu pentir bach. Mae tystiolaeth o fynedfa wedi goroesi ar ei hochr ddwyreiniol. Mae'n bosibl bod y bentir wedi amgáu'r fynedfa i bont dir yn flaenorol, a allai fod wedi cysylltu'r ynys fechan yn y canol â'r tir mawr. Hefyd, i'r dwyrain o'r gaer, mae olion trydydd clawdd a ffos sy'n creu atodiad, wedi’i ychwanegu’n ddiweddarach o bosibl fel estyniad i'r gaer fewnol. Mae'r amddiffynfeydd mewnol yn erydu bellach ar eu hochr orllewinol.

Ynys Aberteifi

Y safle gogleddol sy'n erydu ar Ynys Aberteifi.
Y safle gogleddol sy'n erydu ar Ynys Aberteifi.
Mae Ynys Aberteifi yn ynys fechan heb neb yn byw arni sydd wedi'i lleoli yn aber Afon Teifi. Mae'r ynys gyfan yn heneb gofrestredig oherwydd y ddau anheddiad caeedig sydd wedi goroesi sydd, ar sail eu ffurf, yn debygol o fod yn tarddu o’r Oes Haearn. Ar y ddau safle ceir tystiolaeth o dai crwn posibl sydd bellach i'w gweld fel gwrthgloddiau bas. Mae erydiad arfordirol wedi effeithio'n amlwg ar yr anheddiad gogleddol lle mae llawer o'r clogwyni wedi syrthio.

Pam rydym yn gweithio yma?

Mae erydiad arfordirol wedi cael effaith amlwg ar archaeoleg y ddau safle lle mae rhannau o’r safleoedd wedi’u colli i brosesau erydu. Mae CHERISH yn gweithio yn yr ardal hon i ddarparu data sylfaen ar gyfer safleoedd nad ydynt wedi cael llawer o sylw gan archaeolegwyr yn y gorffennol. Bydd ymchwil archaeolegol gan y prosiect yn ceisio datgelu rhai o gyfrinachau’r safleoedd yn ogystal ag edrych ar y prif brosesau sy’n achosi’r erydiad.
Erydu amlwg ar ochr orllewinol amddiffynfeydd Castell Bach.
Erydu amlwg ar ochr orllewinol amddiffynfeydd Castell Bach.

Cynnwys Cysylltiedig

↑
cyCY
en_GBEN cyCY